Στη νοτιοδυτική πλευρά της Σύμης, σ’ έναν μικρό, πανέμορφο και γαλήνιο κολπίσκο βρίσκεται η ιστορική Ιερά Μονή του Πανορμίτη με τα ασκητικά κελιά και την επιβλητική θύρα. Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα στα Δωδεκάνησα, με πανελλήνια και πανορθόδοξη ακτινοβολία. Το στολίδι της Μονής είναι το αριστουργηματικό καμπαναριό σε ρυθμό μπαρόκ και ροκοκό, που θεωρείται από τα ομορφότερα του Αιγαίου. Η καμπάνα του έχει βάρος πάνω από τρεις τόνους! Το ασπρόμαυρο εντυπωσιακό βοτσαλωτό της αυλής και το ξυλόγλυπτο τέμπλο μαγνητίζει τα βλέμματα των παραθεριστών και των προσκυνητών.
Η εικόνα του Αγίου είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Η ασημοσκέπαστη ολόσωμη αναπαράσταση του Πανορμίτη Μιχαήλ, που απεικονίζεται με πανοπλία και σπαθί σαν φτερωτός πολεμιστής, προκαλεί δέος και κατάνυξη.
Ο Πανορμίτης, γνωστός για τα θαύματά του, προσελκύει μεγάλο αριθμό πιστών απ’ όλο τον κόσμο, οι οποίοι τον επισκέπτονται είτε για να τον ευχαριστήσουν είτε γιατί έχουν ακούσει για τα θαύματα. Οι πιστοί τις περισσότερες φορές αφιερώνουν στο μοναστήρι σκούπες, ώστε ο Άγιος να «σκουπίσει τις αμαρτίες τους», γι’ αυτό θα τους δείτε να σκουπίζουν μπροστά από την εικόνα του σαν τάμα.
Ακόμη, πολλοί πιστοί βάζουν μέσα σε μπουκάλια, μικρά σημειώματα με το «τάμα» τους και το πρόβλημα που τους απασχολεί. Όσοι απ’ αυτούς δεν μπορούν να ταξιδέψουν στο νησί και δεν έχουν πρόσβαση για προσκύνημα, αφήνουν τα μπουκάλια τους στη θάλασσα με την προτροπή να τα οδηγήσει ο Αρχάγγελος στον κολπίσκο που βρίσκεται μπροστά στη Μονή. Τέτοια μπουκάλια καταφθάνουν απ’ όλο τον κόσμο στην ακρογιαλιά του Πανορμίτη και οι Πατέρες της Μονής στέλνουν μια επιστολή ευχαριστιών στον αποστολέα. Αυτό αποτελεί μια απόδειξη ότι το τάμα έφθασε στον προορισμό του. Ο Άγιος γιορτάζει στις 8 Νοεμβρίου και πολλοί ταξιδεύουν για να προσκυνήσουν τη χάρη του.
Στη Μονή λειτουργούν και δύο μουσεία, ένα θρησκευτικό και ένα λαογραφικό. Το μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης (θρησκευτικό) είναι πλούσιο σε εκθέματα όπως αρχιερατικά άμφια, εικόνες, επιταφίους, εκκλησιαστικά σκεύη και πολύτιμα αντικείμενα που έχουν αφιερωθεί στον Άγιο, αλλά και ιστορικής αξίας κειμήλια, όπως μια επιστολή του Ιωάννη Καποδίστρια προς τους μοναχούς και ένας χρυσοποίκιλτος επιτάφιος κατασκευασμένος στη Ρωσία γύρω στο 1850. Το λαογραφικό μουσείο περιλαμβάνει αξιόλογα αντικείμενα του λαϊκού πολιτισμού του νησιού, αλλά και αντικείμενα από τη Μονή, όπως δρύινα βαρέλια κρασιού, κομμάτια από ένα παλιό αποστακτήρα, ακόμα και έναν χειροποίητο αργαλειό.
Μπορείτε να επισκεφθείτε το μοναστήρι είτε οδικώς, από το Γιαλό της Σύμης, ακολουθώντας μια όμορφη διαδρομή μέσα από ένα πευκόφυτο δάσος, είτε με εκδρομές με πλοίο που σταματά στο μοναστήρι. Μην παραλείψετε να κάνετε μια στάση στον παραδοσιακό φούρνο του Πανορμίτη, όπου θα γευτείτε τις παραδοσιακές τούρτες (τυρόπιτες), αλλά και διάφορα άλλα φρέσκα τοπικά προϊόντα.